america square

america square | ένα ηχητικά-βασισμένο περιπατητικό τοποθεσιακό έργο στην πλατεία Αμερικής (Αθήνα) | Ισμήνη Γάτου (2021-22)

america square | a sound-based locative media walk in America Square (Athens) | Ismini Gatou (2021-22)

Η γειτονιά της πλατείας Αμερικής είναι μια πυκνά κατοικημένη και δομημένη γεωγραφική περιοχή, στο κέντρο της Αθήνας. Μια συν-οικία με πλούσια ανθρωπογεωγραφικά χαρακτηριστικά, με όρους κοινωνικής διαστρωμάτωσης, κοινωνικών, πολιτισμικών και φυλετικών χαρακτηριστικών. Η περιοχή ξεχωρίζει, επίσης, για την ιδιαίτερη συνύπαρξη μεταξύ διαφορετικών αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών στοιχείων, που καταδεικνύουν, μέσα από τη φόρμα και την υλικότητά τους, την ιστορικότητά της. Η «πλατεία Αμερικής», ως δημόσιος και ως κοινός χώρος, παράγεται συνεχώς και εκ νέου, μέσα από τις αλλεπάλληλες και συχνά έντονες μεταβολές που εντοπίζονται στην επικράτειά της –τόσο με όρους πληθυσμιακών, όσο και κοινωνικο/πολιτικών αλλαγών– αλλά και μέσα από τις καθημερινές βιο-ιστορίες, συναισθήματα και ενσώματες αλληλεπιδράσεις των υποκειμένων που την κατ-οικούν.

Το america square είναι ένα ηχητικά-βασισμένο περιπατητικό τοποθεσιακό έργο στην πλατείας Αμερικής, για το πώς δεκατρία υποκείμενα-κάτοικοι της περιοχής αυτής, σχετίζονται με τον συγκεκριμένο χώρο. Οι σχέσεις των υποκειμένων με τον εν λόγω χώρο προέκυψαν μέσα από μία πολύπλευρη μεθοδολογική προσέγγιση με τίτλο ‘αφηγήσεις σε-κίνηση’, η οποία βασίστηκε τόσο στον προφορικό λόγο, όπως συζητήσεις, προσωπικά ηχητικά ημερολόγια, ηχογράφηση της φωνής όσο περπατώ μόνη στον δημόσιο χώρο [“voice-notes”] κ.ά.), όσο και σε άλλες μη-λογοθετικές, δημιουργικές πρακτικές όπως η ηχογράφηση πεδίου [field recording], η αφαιρετική χαρτογραφική αποτύπωση καθημερινών διαδρομών [mapping] και η διερεύνηση «άλλων» τρόπων έκφρασης αυτών των πιο μνημονικών, φαντασιακών, συναισθηματικών [emotional] και συν-αισθηματικών [affective] μας «διαδρομών» σε σχέση με τους χώρους που κατοικούμε. Τα παραπάνω έλαβαν χώρα σε ένα πλαίσιο μιας έρευνας-δημιουργίας [research-creation], με τα όρια μεταξύ θεωρίας, έρευνας και καλλιτεχνικής δημιουργίας να αλληλο-διαπλέκονται συνεχώς. Κύρια εκφραστικά «εργαλεία» της μεθοδολογίας που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε, αποτέλεσαν η προφορικότητα της φωνής, η υλικότητά της, ο ήχος (ως μεθοδολογία και ως καλλιτεχνικό μέσο) καθώς και η πολυ-αισθητηριακή, ενσώματη σχέση με τον χώρο (εκλαμβανόμενη τόσο ως περπάτημα, όσο και ως στάση, ως μη-κίνηση).

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Το ηχητικό περιεχόμενο του america square προέκυψε μέσα από την έρευνα πεδίου που διεξήχθη στο πλαίσιο της διδακτορικής μου διατριβής με τίτλο "Αφηγήσεις και συναισθήματα σε κίνηση. Μια έρευνα-δημιουργία για τη χωρική εμπειρία μέσα από τη χρήση κινητών ψηφιακών μέσων", στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Η διατριβή διερεύνησε τους πολλαπλούς τρόπους μέσα από τους οποίους τα εν λόγω υποκείμενα βιώνουν έναν χώρο που καθημερινά δια-τρέχουν και την ίδια στιγμή συν-παράγουν με την παρουσία (ή και απουσία) τους σε (από) αυτόν. Σε ένα επόμενο επίπεδο, διερευνήθηκε το πώς και σε ποιο βαθμό η παραπάνω χωρικές σχεσιακότητες μπορούσαν να διαμεσολαβηθούν μέσα από τη χρήση της τοποθεσιακής τεχνολογίας [locative technology].

Θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τις/τους συνομιλήτριες/τές μου στην ερευνητική αυτή πορεία: Αλέξανδρο, Μαρία Β., Σταύρο Βινιεράτο, Δέσποινα Γεωργοπουλάκη-Λούκου, Δημήτρη, Στέλλα Καλογήρου, Κωνστάντζα Καψάλη, Σουζάνα Καψή, Χρήστο Λούκο, Βασίλη Μπακογιάννη, Γκρέις Τσιμέλα-Έζε Νουόκε, Πέγκυ Οχιλέμπο και Τζελίνα Πάλλα για τον χρόνο και την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν, τις συν-ομιλίες και τους περιπάτους μας. Μεθοδολογικά η έρευνα δεν περιορίστηκε μόνο σε μία συνάντηση –εν είδει συνέντευξης– μαζί τους, αλλά συμπεριέλαβε τις ίδιες ως συν-δημιουργούς του παρόντος έργου, μέσα από μία σειρά πρακτικών που είχαν διάρκεια στο χρόνο (και στον χώρο), συνεπώς τους είμαι πραγματικά ευγνώμων για την αποδοχή τους να συμμετέχουν και τη διάθεσή τους να «μπουν» ουσιαστικά στο όλο εγχείρημα. Τέλος, ένα μεγάλο ευχαριστώ στον επιβλέποντα καθηγητή Νίκο Μπουμπάρη για την υποστήριξη, την έμπνευση και την ενθάρρυνση, καθ' όλη τη διάρκεια αυτού του «ταξιδιού» που λέγεται διδακτορικό.

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ:

Αφού κατεβάσετε (καλύτερα με σύνδεση σε wi-fi) την εφαρμογή του Echoes xyz στην κινητή συσκευή που θα χρησιμοποιήσετε, αναζητείτε το walk με τίτλο “america square” και το κατεβάζετε. Η εφαρμογή ενεργοποιείται μόνο όταν βρίσκεστε στη γειτονιά της πλατείας Αμερικής, όπως αυτή ορίζεται στο πλαίσιο του παρόντος έργου, περιμετρικά δηλαδή της πλατείας Αμερικής και μεταξύ των οδών Αγ. Μελετίου (νότια), Μιχ. Νομικού (βόρεια), Επτανήσου (ανατολικά) και Αχαρνών (δυτικά). Μόλις βρεθείτε στον χώρο αυτό, ενεργοποιείται τη θέση [location] και τα δεδομένα κινητού [mobile data] στη συσκευή σας και ανοίγετε την εφαρμογή Echoes (και το συγκεκριμένο walk “america square” που κατεβάσατε, και το οποίο θα βρείτε στα “downloaded walks”). Μην ξεχάσετε να έχετε μαζί σας ακουστικά.

Για λόγους σήματος GPS, προτείνεται να κάνετε τον ηχητικό περίπατο ημέρα με ήλιο και όχι συννεφιά ή βροχή. Προτείνεται, επίσης, να απενεργοποιήσετε την κατάσταση αναστολής λειτουργίας [sleep-mode] και τυχόν προφυλάξεις οθόνης [screen savers] που χρησιμοποιείτε στο κινητό σας, καθώς είναι πιθανό να διακόπτουν την ομαλή λειτουργία του ηχητικού έργου.

Το america square δεν είναι δημιουργημένο με τρόπο ώστε να βιώνεται γραμμικά (αρχή-μέση-τέλος), ούτε είναι απαραίτητο να περπατήσετε όλη τη χαρτογραφημένη περιοχή. Μπορείτε να ξεκινήσετε από όπου θέλετε εντός των «ενεργών» περιοχών της εφαρμογής και να κινηθείτε προς όποια κατεύθυνση και με το ρυθμό περπατήματος που θέλετε (ή και με στάσεις), εντός ή και εκτός των «ενεργών» περιοχών (εάν επιλέξετε να βγείτε εκτός για κάποιο λόγο). Επίσης δεν είναι απαραίτητο να καλύψετε όλη την περιοχή, μπορείτε να επιλέξετε τα μέρη όπου θα κινηθείτε και να επιστρέψετε εάν το επιθυμείτε κάποια επόμενη φορά περπατώντας (σε) άλλα σημεία (ή ακόμη και στα ίδια). Μια επιμελητική πρόταση είναι να ξεκινήσετε από την πλατεία Αμερικής, και συγκεκριμένα από το κατάστημα πώλησης καφέ Coffee Lab, περνώντας από την πλατεία Αμερικής και κατεβαίνοντας τον πεζόδρομο της Λευκωσίας (στη δεξιά πλευρά της πλατείας) προς τα κάτω, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο. Το έργο έχει σχεδιαστεί ώστε να μπορεί να έχει πολλαπλές «εισόδους» και «εξόδους».

Στα μέρη όπου υπάρχουν παγκάκια και σημεία για στάσεις (πλ. Αμερικής, πλ. Καλλιγά, πλατεία Αγ. Ανδρέα) το ηχητικό περιεχόμενο των ενεργών ζωνών, είναι μεγαλύτερο σε διάρκεια, οπότε και μπορείτε –εάν θέλετε– να παραμείνετε περισσότερο χρόνο εκεί, αξιοποιώντας πιθανόν τη δυνατότητα να κάτσετε σε κάποιο από τα παγκάκια.

Τέλος, κατά τη διάρκεια του ηχητικού περιπάτου, συνίσταται να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή γύρω σας, σε σχέση με την πραγματική απόσταση των πραγμάτων, στα διερχόμενα οχήματα καθώς και σε τυχόν ανισόπεδα τμήματα του εδάφους. Η ένταση του ηχητικού μπορεί να αυξομειωθεί από το κινητό σας, ανάλογα με τα επιθυμητά επίπεδα. Σε περίπτωση που η εφαρμογή σταματήσει να λειτουργεί ή «κολλήσει», συνίσταται να την κλείσετε και ενεργοποιήστε ξανά. Σε περίπτωση που ούτε αυτό λειτουργήσει, θα χρειαστεί μία επανεκκίνηση του κινητού σας τηλεφώνου και επανέναρξης της εφαρμογής.